      |
|
Chelatacja spis treści
|
 ZWIĄZKI CHELATUJĄCE STOSOWANE W LECZNITWIE DEFEROKSAMINA Deferoksamina- jest tometanosulfonian kwasu N-{-5[-3-(5-aminopentylo)-hydroksykarbamoilo)-propionamido]-pentylo} - 3 - [5-(N-hydroksyacetamido)-pentylo)-karbamoilo]-propiopnohydroksamowego. W lecznictwie znany jako Desferal. Deferoksamina jest pochodną kwasu hydroksamowego, wytwarzaną przez Streptomycespilosus. Sól metanosulfonowa jest dobrze rozpuszczalna w wodzie i dobrze wiąże się z trójwartościowym żelazem Fe+++, (około 9,3mg/lOOmg leku) i glinem A1+++. Powstający związek chelatowy z żelazem ma czerwoną barwę(deferoksaminę B) i jest szybko wydalany z moczem(%')i z żółcią(Ya). Płyny fizjologiczne mają wówczas czerwone zabarwienie. Deferoksamina źle wiąże się z innymi metalami. Nie wiąże się z żelazem dwuwartościowym(hemoglobiny icytochromów). Dobrze wiąże się z żelazem związanym z różnymi białkami: zferrytyną, hemosyderyną, transferyną. Nie wchłania się z przewodu pokarmowego. Podawany podskórnie może wywołać objawy miejscowe takie jak: obrzęk, zaczerwienienie, bolesność. Wstrzyknięty domięśniowo wywołuje dość silny ból. Najlepiej podawać dożylnie, powoli, gdyż szybsze podawanie może spowodować rumień, pokrzywkę, spadek ciśnienia krwi, częstoskurcz, a nawet zapaść. Nie powinno się rozcieńczać leku fizjologicznym roztworem Nad. Dawkę ustala lekarz indywidualnie dla każdego pacjenta. Średnio 20-40 mg/kg.Mc.na 24 godziny. Po podaniu domięśniowym 500mg deferoksaminy ilość wydalanych jonów Fe w moczu nie przekracza l mg u osób zdrowych. U osób chorych może przekroczyć 1,5 mg. W trakcie leczenia mocz ma zabarwienie rdzawe, a stolce mogą być czarne. Nie podawać z prochlorperazyną- może powodować zaburzenie świadomości! Wskazaniem do stosowania deferoksaminy jest nie tylko zatrucie żelazem i glinem. Można stosować j ą wszędzie tam, gdzie występuje nadmiar hemoglobiny i krwinek czerwonych,(tam gdzie niegdyś stosowano upusty krwi w celach leczniczych). Dłuższe stosowanie wymaga systematycznej kontroli wartości morfologicznych krwi. PENICYLAMINA Penicylamina jest produktem rozszczepienia penicyliny. Wchłania się częściowo z przewodu pokarmowego i osiąga po lgodz. największe stężenie. Wydala się szybko z moczem, lecz ilości śladowe pozostają w osoczu przez 48 godz. Łatwo tworzy związki kompleksowe z siarką, metalami ciężkimi (ołów, kadm, tal, miedź, cynk, nikiel, rtęć, złoto, arsen). Penicylamina jest skuteczna i dobrze tolerowana w leczeniu zwyrodnienia wątrobowo-mózgowego (choroba Wilsona), wzmaga wydalanie z moczem nadmiaru jonów Cu++, gromadzących się na skutek nieprawidłowego metabolizmu w różnych narządach. Zmniejsza także wchłanianie miedzi z przewodu pokarmowego, dlatego też zbyt długie stosowanie może doprowadzić do niedoboru miedzi i innych mikroelementów. Poza chorobą Wilsona penicylamina jest stosowana w ciężkiej postaciołowicy, zatruciach rtęcią, talem i w cystynurii. Poprzez chelatowanie metali penicylamina hamuje aktywność enzymów będących metaloproteinamii tym tłumaczy się korzystny wpływ leku, np.: wsklerodermii, zaznaczający się m.in. poprzez zwiększenie rozpuszczalnych form kolagenu w stosunku do form nierozpuszczalnych. Podobne efekty uzyskuje się w reumatoidalnym zapaleniu stawów. Ocenia się, że penicylamina hamuje rozwój tkanki łącznej. Penicylamina ma bardzo dużo działań ubocznych: brak łaknienia, nudności, wymioty, owrzodzenia żołądka, owrzodzenia jamy ustnej, zaburzenia smaku, pokrzywka, świąd skóry, gorączka, bóle stawowe, limfademopatia. Utrudnione jest gojenie się ran. Może nastąpićleukopenia, trombocytopennia, agranulocytoza, niedokrwistośćaplastyczna, hemolityczna, purpuratrombocytopeniczna.Może wystąpić białkomocz, krwinkomocz i rozwinąć się zespół nerczycowy. Obserwowano powstawanie zespoł utocznia trzewnego, pęcherzycy, miastenię, zapalenie trzustki, uszkodzenie nerwu wzrokowego. Lek działa antagonistycznie do witaminy B6. C Y S T E I N A Aminokwas zawierający siarkę, nie należy do aminokwasów podstawowych w budowie białek. Ma zdolności chelatowania, stosuje się w zatruciu akrylonitrylem powodującym niewydolność kory nadnerczy, ma ponadto działanie rakotwórcze. Stosowany jest w usuwaniu niklu z organizmu oraz wykorzystuje się go w radio-ichemoterapii. METIONINA Aminokwas zawierający siarkę, ma podstawowe znaczenie dla rozwoju organizmu. Zwiększa syntezę glutationu. Jest jednym z ważnych składników diety, bierze udział w hamowaniu rozwoju komórek nowotworowych. Stosowany jest jako chroniący wątrobę w zatruciu acetamino fenonem (paracetamolem). Wchodzi w skład mieszanek do odżywiania pozajelitowego. Przy przewlekłych zapaleniach dróg moczowych i kamicy podaje się go celem zakwaszenia moczu. WITAMINA
E Witamina E ma słabe właściwości chelatujące. Jest to grupa związków pochodnych tokoferolu i o zbliżonej aktywności fizjologicznej. Rozpuszczalna w tłuszczach witamina E jest przeciwutleniaczem wielo-nienasyconych kwasów tłuszczowych, fosfolipidowych wchodzących w skład błon komórkowych. Przewlekły niedobór witaminy E może prowadzić do zaburzeń neurologicznych, zwykle rdzeniowo-móżdżkowych zmian zwyrodnieniowych błon komórkowych w OUN. Bierze udział w usuwaniu wolnych rodników jako silny antyoksydant, ochraniając przed ich działaniem naczynia włosowate. Hamuje utlenianie związków tłuszczowych i agregację płytek krwi, powód: zapobiega zakrzepom w naczyniach krwionośnych. WITAMINA C Kwas askorbinowy, jest skutecznym związkiem chelatującym. Należy do silnych antyoksydantów. Jest niezbędny do syntezy kolagenu i substancji międzykomórkowej. Bierze udział w konwersji kwasu foliowego dofolinowego oraz w metabolizmie tyrozyny. Aktywuje przemiany białkowe i węglowodanowe. Jego brak uniemożliwia prawidłowe tworzenie się tkanki łącznej."s^8Bierze udział w tworzeniu uzębienia i układu kostnego, w syntezie hemoglobiny, w powstawaniu krwinek czerwonych oraz przyswajaniu żelaza. Duże dawki kwasu acetylosalicylowego zmniejszają stężenie kwasu askorbinowego w osoczu i płytkach krwi. Potęguje działanie kumarynowych leków przeciwkrzepliwych. LEKI UZUPEŁNIAJĄCE MAGNEZ Magnez jest czynnikiem niezbędnym dla życia każdego składnika biosfery. Odgrywa ważną rolę w organizmie człowieka, biorąc udział w aktywacji około 300 reakcji metabolicznych, tj. połowy wszystkich znanych. Jego niedobór powoduje wiele zaburzeń czynnościowych jak i organicznych o różnym stopniu nasilenia (A.Graczyk,K.Radomska,J.Konarski). W organizmie człowieka o wadze 70 kg występuje około 24 g magnezu, z czego 60% przypada na kości, 29% znajduje się w mięśniach, 10% w innych tkankach, a zaledwie 1% w płynie międzykomórkowym. W organizmach ludzi starszych (po60-tymroku życia) ilość magnezu ulega zmniejszeniu do około 60 — 80% w stosunku do zawartości w tkankach u dzieci. Najwyższą zawartość magnezu wykazują tkanki o największym nasileniu procesów metabolicznych: serce 16,5mmol/kg, mózg i mięśnie 9,5mmol/kg, wątroba (i tkanka nowotworowa) 8 mmol/kg, erytrocyty 2,4mmol/1,a osocze 0,8-1,6mmol/1.Zawartość magnezu jak i innych biopierwiastków jest stała(hemostatyczne właściwości krwi). Oznaczenie więc tych pierwiastków w tym materiale nie ma wartości diagnostycznych. Magnez jest kationem wewnątrz komórkowym. Należy do pierwiastków słabo przyswajalnych. Wchłania się z pożywienia w jelicie cienkim w 15-40% zależnie od tego w jakich produktach został podany. Wchłanialność magnezu ,ogranicza: kwasfitynowy zawarty w zbożach, kwas szczawiowy obecny w niektórych warzywach, fluorki i fosforany oraz kwasy tłuszczowe, które tworzą z magnezem nierozpuszczalne związki. Picie napojów typu Coca Cola buforowanych kwasem fosforowym zmniejsza przyswajanie magnezu. Również antybiotyki ograniczają jego przyswajanie. Podobnie działają leki uspakajające, roziprzeciw padaczkowe, psychotropowe, nasenne, doustne środki antykoncepcyjne, mocna kawa i herbata, alkohol. Zwiększone wydalanie magnezu powodują środki przeczyszczające, moczopędne, prziorazcytostatyki.Na przestrzeni ostatnich 20 lat zawartość magnezu w mleku zmniejszyła się o 50%. Obniżenie zawartości magnezu w roślinach uprawnych wiąże się z tym, że gleby nawożone są głównie nawozami potasowo-fosforanowymi. Skorkowska (1987), Radomska (1991), stwierdziły, że zmniejszenie stężenia magnezu w populacji polskiej waha się od 20 do 60%. Do wewnętrznych przyczyn niedoboru magnezu zalicza się stany chorobowe: •biegunki i wymioty, •uszkodzenie kosmków jelitowych, •choroby nerek, •nadczynność przytarczyc i kory nadnerczy. Na szczególną uwagę zasługuje stres. Wydzielająca się w sytuacjach stersowych adrenalina powoduje rozpad tłuszczów, a uwolnione kwasy tłuszczowe wiążą magnez w nierozpuszczalne związki. Niedobór magnezu wpływa na: •stan psychiczny, •układ nerwowy, •układ sercowo-naczyniowy, •przewód pokarmowy, •układ immunologiczny, •system hormonalny. Następstwa niedoboru magnezu: •hipokalcemia nie wrażliwa na suplementację wapniem, • nadwrażliwość na glikozydyna sercowe, • objawy ze strony obwodowego i centralnego układu nerwowego takie jak: drżenie kończyn i koniuszka języka kurcze mięśni osłabienie mięśni oddechowych parestezje
depresje omamy nadmierne pobudzenie ruchowe zaburzenie koncentracji i pamięci stany permanentnego zmęczenia zaburzenia snu płaczliwość zwiększone meteopatie biegunki na zmianę z zaparciami kolki jelitowe zaburzenia miesiączkowania obniżenie odporności organizmu skłonność do napadów astmy. Działanie lecznicze magnezu: • uspakajające • przeciw stresowe • rozkurczowe • przeciw miażdżycowe • przeciw arytmiczne • przeciw zakrzepowe • przeciw zapalne • przeciw bólowe • przeciw toksyczne się tkanki łącznej, powoduje osłabienie wiązadeł ząbkowanych i wypadanie zębów. Bierze udział w tworzeniu kości, w syntezie hemoglobiny, w powstawaniu krwinek czerwonych oraz przyswajaniu żelaza. Działa odtruwające, odgrywa ważną rolę w procesach odpornościowych, w wytwarzaniu przeciwciał i gojeniu się ran. Bierze udział w wytwarzaniu inhibitora hialuronidazy i w odbudowie kwasu hialuronowego tkanki łącznej. Wiąże się w 25% z białkami osocza. Osiąga większe stężenie w krwinkach białych i płytkach krwi niż w osoczu i krwinkach czerwonych. Kwas askorbinowy działa lekko pobudzająco. Działanie uboczne:L Jest zwykle dobrze tolerowany. Bardzo duże dawki (ponad lOg/dobę) mogą wywołać biegunkę. Długie podawanie dużych dawek może powodować tworzenie się kamieni moczanowych, cystynowych i szczawianowych. Nie należy podawać u osób z niedoborem dehydrogenazyglukozo-6 fosforanowej bo może powodować hemolizę. Interakcje: Zwiększa szybkość eliminacji pochodnych amfetaminy i trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych. Nie należy mieszać roztworów kwasu askorbinowego z solami metali (zwłaszcza FeiCu)oraz środkami o właściwościach utleniających, gdyż z tymi substancjami wykazuje niezgodność chemiczną. Duże dawki aspiryny zmniejszają stężenie kwasu askorbinowego w osoczu i płytkach krwi. Zastosowanie: -Awitaminoza i hipowitaminozy. Gnileci rozchwianie zębów. W okresach infekcji i okresach zdrowienia. W zespołach złego wchłaniania. W leczeniu zatruć substancjami powodujący mimethemoglobinemię. - W utrudnionym gojeniu się ran i złamań. W skłonności do krwawień. - Przy wzmożonym wysiłku fizycznym. - Jako antyoksydant. -Glikozydy flawonowe wzmagają i przedłużają działanie kwasu askorbinowego. WITAMINA B-6 (Piridoxme )Pirydoksyna Rozpuszczalna w wodzie witamina biorąca udział w przemianach aminokwasów (zwłaszcza) tryptofanu, ale także w metabolizmie węglowodanów i tłuszczów. Bierze również udział w powstawaniu hemoglobiny. Jest szeroko rozpowszechniona w pokarmach i dlatego stany jej niedoboru są rzadkie. Zazwyczaj występują wskutek leczenia pewnymi lekami (np. izoniazydem),lub przy niedoborze innych witamin z grupy B. Dzienne zapotrzebowanie napirydoksynęu dorosłego wynosi ok. 2mg. Nieprawidłowe wykorzystanie pirydoksyny występuje w niektórych wrodzonych zaburzeniach metabolicznych. Niedobór pirydoksyny prowadzi do zapalenia nerwów obwodowych, zapalenia skóry, niedokrwistości, drgawek- zwłaszcza u dzieci. W pokarmach zazwyczaj występuj ąpirydoksyna, pirydoksalipirydoksamina. Noszą one wspólną nazwę witaminy B-6. Z nich powstaje fosforan pirydoksalu, który jest koenzymem licznych procesów, metabolicznych. Z moczem wydalany jest kwas4-pirydoksowy.W większych dawkach pirydoksyna: -działa uspakajająco, niekiedy nasnnie. Pirydoksyna zmniejsza wydalanie magnezu i powoduje lepsze jego wykorzystanie. Interakcje: Zmniejsza działanie lewodopy. Stosowanie cykloseryny, hydralazyny, izoniazydu, penicylaminy, feoustnych środków antykoncepcyjnych prowadzi do zwiększenia zapotrzebowania napirydoksynę. Długotrawałe stosowanie pirydoksyny prowadzi doneuropatii obwodowej. Dawkowanie; Dorosłym 20-1000mg/dz. Przez 20 dni, po czym przerwa. W neuropatii w czasie leczeniaizoniazydem100-300 mg/dz. Wyjątkowo do 5600mg/dz., dożylnie lub domięśniowo. |