CZYM JEST EDTA?
Kwas wersenowy jest syntetycznym aminokwasem. Skrót EDTA pochodzi od angielskiej nazwy Ethyleno-Diamine-Tetra-Acetate. Jest to substancja krystaliczna o temperaturze wrzenia 240°C. Jest stosowany w kompleksometrii (komplekson II). Sól dwusodowa kwasu wersenowego również oznaczona jako EDTA jest znana jako odczynnik (komplekson III). EDTA tworzy kompleksy chelatowe za pomocą 4 atomów tlenu i 2 atomów azotu z jonami metali dwu i więcej wartościowymi, tworząc trwałe związki kompleksowe dobrze rozpuszczalne w wodzie.
O O
OH—C—CH2
CH2—C—OH
N—CH2—-CH2—N
OH—C—CH2
CH2—C—OH
O O
Kwas wersenowy
N—CH2—CH2—N
Na — O — C —
CH2 CH2—C—O—Na
O O
W terapii chelatowej stosuje się sole kwasu wersenowego. Np. sól dwusodowa kwasu wersenowego
DZIAŁANIE E D TA
Działanie kwaśnych soli kwasu wersenowego, polega na wiązaniu metali dwuwartościowych, tworzeniu z nimi kompleksów dobrze rozpuszczalnych w wodzie i jako substancje balastowe, nie wchodzące w reakcję z płynami ustroju, są wydalane przez nerki. Najważniejsze działanie, to wiązanie jonów metali ciężkich, do czego związek został zsyntetyzowany. W pH 7,4 (normalne pH krwi) EDTA wiąże rozpuszczalne metale w opadającym porządku: żelazo+++, rtęć++, miedź++, aluminium+++, nikiel++, olów++, kobalt++, cynk++, żelazo++, kadm++, mangan++, magnez++, wapń++. Rtęć, ołów i kadm nie mogą być metabolizowane przez tkanki i akumulowane mogą powodować toksyczne skutki poprzez współdziałanie z rożnymi funkcjami fizjologicznymi. Poza aluminium substancje te są nazywane metalami ciężkimi, ponieważ ich ciężar właściwy wynosi około 5,0 lub więcej. Po wprowadzeniu dożylnym, EDTA łączy się przede wszystkim z toksycznymi metalami ciężkimi, co ma wielkie znaczenie w okresie szybkiego rozwoju przemysłu i komunikacji. Coraz więcej jonów metali ciężkich dostaje się do organizmu z powietrzem, wodą, pożywieniem, a nawet lekami. Głównymi źródłami toksycznych metali są: spaliny z pojazdów, fabryk i papierosów, pyły z cementowni, farby, chemiczne środki ochrony roślin, niektóre leki syntetyczne. Z prądem krwi docieraj ą one do tkanek i narządów wewnętrznych, gdzie łączą się z enzymami komórkowymi, zaburzając pracę hormonów i enzymów tkankowych. Powodują powstawanie wolnych rodników, uszkadzając poszczególne struktury tkankowe. Ponadto metale ciężkie wywierają swoiste działanie na przemianę tkankową. Przenikają przez barierę krew-mózg i łożyskową, wpływając destrukcyjnie na sprawne działanie ośrodków mózgowych. Na przykład rtęć na trwale łączy się z tkanką mózgową, powodując ogromne spustoszenie, a mimo to w postaci amalgamatów nadal stosuje się je w wielu krajach w stomatologii, co jest niedopuszczalne szczególnie u dzieci. Ołów szczególnie jest niebezpieczny dla przyszłego dziecka bowiem kobiety zatrute ołowiem pozbywają się go w czasie ciąży przekazując go płodowi. Aluminium nie jest metalem ciężkim, ale jego nadmiar w ostatnich dziesiątkach lat w różnej postaci, czy to w postaci naczyń, folii aluminiowej, puszek do konserw, leków - szczególnie przeciw nadkwasocie, prawdopodobnie spowodowało pojawienie się choroby Alzhaimera. Nawet takie pierwiastki jak: żelazo, miedź i wapń w nadmiarze są szkodliwe. Wapń bardzo potrzebny jest w kościach, ale jego nadmiar w tkankach miękkich powoduje ich złe funkcjonowanie i wobec tego działa niekorzystnie. EDTA w pierwszej kolejności łączy się z wapniem znajdującym się w surowicy krwi, potem z wapniem tkanek miękkich, a następnie z wapniem w kości, gdyż w kościach wapń tworzy silne związki. Mimo wiązania się wapnia, z EDTA, można śmiało stosować tą terapię w osteoporozie, gdyż początkowe obniżenie wapnia w surowicy krwi, zmusza organizm do zwiększonej produkcji parathormonu, który powoduje zwiększone wbudowywanie wapnia w kość. Osteoporoza nie jest chorobą z niedoboru wapnia, ale z powodu zmniejszenia siły wiążącej go ze strukturami białkowymi kości. W konsekwencji działania EDTA w osteoporozie następuje zwiększenie uwapnienia kości.
